11 lutego w Warszawie odbyło się spotkanie inaugurujące Polskie Forum ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego. Gospodarzami wydarzenia byli RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil – Okrągły Stół ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego) i Fundacja WWF Polska. Celem spotkania było wyjaśnienie najważniejszych kwestii związanych z olejem palmowym, zaprezentowanie najnowszego raportu o rynku oleju palmowego oraz omówienie założenia Polskiego Forum ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego i stworzenie mapy drogowej do wspólnego celu – 100% zrównoważonego oleju palmowego w Polsce.

 

Olej palmowy to olej roślinny otrzymywany z palmy olejowej (Elaeis guineensis). Wyróżnia się dwa rodzaje olejów palmowych (obie ujęte pod tą samą nazwą „olej palmowy”): surowy olej palmowy (CPO, ang. crude palm oil) pochodzący z włóknistego mezokarpu oraz surowy olej palmowy z ziaren palmowych (CPKO, ang. palm kernel oil).

Olej palmowy i jego pochodne można znaleźć pod różnymi nazwami: tłuszcze CBE i CBS, emulgator E471, mirystynian izopropyli, kwas palmitynowy, stearynian glicerolu, stearynian sorbitolu, alkohol cetylowy, palmitynian askorbilu, octan tokoferolu, alkohol stearylowy, alkohol oleilowy i oktydodekanol, oleinian i sterynian sorbitolu, palmitynian etyloheksylu.

Olej palmowy, podobnie jak inne oleje, ma wiele właściwości zdrowotnych i jako tłuszcz jest niezbędnym elementem zrównoważonej diety. W swoim składzie zawiera aż 50% Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych, a poza tym wiele cennych witamin i związków. Olej palmowy ma również świetne właściwości pielęgnacyjne, dlatego tak często wykorzystywany jest w kosmetykach.

 

Dlaczego olej palmowy jest tak popularny?

Duża popularność oleju palmowego wynika z kilku kwestii:

  • wydajność – z 1 ha plantacji oleistej uzyskuje się około 3,7 ton oleju palmowego (dla porównania: soja – 0,52 t/ha; palma kokosowa – 0,77 t/ha; słonecznik – 0,86 t/ha; rzepak – 1,33 t/ha);
  • różnorodne zastosowanie – olej palmowy ma wszechstronne zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu: chemia i kosmetyki, żywność, pasze i biopaliwa;
  • właściwości fizykochemiczne – olej palmowy ma półstałą konsystencję, co oznacza, że nie trzeba go utwardzać (nieutwardzony olej nie zawiera szkodliwych izomerów trans). Olej palmowy stanowi alternatywę dla częściowo uwodornionych olejów.

 

Skąd wzięła się zła sława oleju palmowego?

Zła sława oleju palmowego wzięła się z wielu faktów, ale i mitów, jakie krążą wokół tego tematu. Pierwszą podnoszoną kwestią jest przede wszystkim sposób produkcji. Większość plantacji, tj. 85%, znajduje się w Malezji i Indonezji, czyli tam, gdzie znajdują się różnorodne gatunkowo lasy tropikalne, które przy niezrównoważonej produkcji są masowo wycinane, co ma wpływ na różnorodność biologiczną i zmianę klimatyczną (większe stężenie CO2). Do tego dochodzą aspekty społeczne i polityczne. To jest niestety fakt, ale można z tym walczyć.

Kolejnym argumentem jest jego szkodliwość dla zdrowia. Jak podaje raport Frost & Sullivan, aż 78% polskich konsumentów unika oleju palmowego ze względów zdrowotnych. Niepotrzebnie! Jak zostało wspomniane wyżej, olej palmowy, jak każdy inny olej, zawiera wiele witamin i związków, które działają prozdrowotnie oraz aż 50% NNKT. Szkodliwa dla zdrowia może być jego wersja utwardzona, ale ze względu na swoje właściwości i półstałą konsystencję, jego utwardzanie (uwodornianie) nie jest potrzebne. Oczywiście na rynku znajdują się produkty, które tę wersję zawierają, ale to samo dotyczy innych olejów. Olej palmowy stanowi alternatywę dla częściowo uwodornionych olejów.

 

Zrównoważony olej palmowy

Olej palmowy pozyskiwany w sposób zrównoważony może stanowić element zrównoważonej produkcji i konsumpcji żywności. Promocja wydajnych i ekologicznych metod produkcji i wykorzystania tego surowca jest głównym celem RSPO (z ang. The Roundtable on Sustainable Palm Oil, czyli Stowarzyszenia Na Rzecz Zrównoważonego Przetwórstwa Oleju Palmowego). RSPO powstało w 2004 r. i zrzesza plantatorów, producentów i sprzedawców wyrobów z olejowca gwinejskiego. Obecnie RSPO ma 4000 członków, w tym 75 w Polsce.

Najważniejsze kryteria RSPO:

  • gwarancja, że żadne lasy pierwotne lub obszary różnorodności biologicznej nie mogą być wykorzystywane pod uprawę palmy olejowej (no deforestation);
  • zmniejszenie wypalania lasów i traw, co wpływa na zmniejszenie liczby pożarów (fire protection);
  • sprawiedliwe traktowanie pracowników, zgodnie z lokalnymi i międzynarodowymi standardami w zakresie praw pracowniczych  (human & labour rights);
  • ograniczenie stosowania pestycydów (no pesticides).

 

Obecnie coraz więcej firm pozyskuje olej palmowy tylko z certyfikowanych źródeł. Jak podaje raport Frost & Sullivan, w 2016 r. aż 69% oleju palmowego importowanego do Europy w celach spożywczych pochodziło ze źródeł certyfikowanych, w 2017 r. było to już 79%.

Problem polega na tym, że przeciętny konsument nie znajdzie tej informacji na opakowaniu, gdyż jej tam nie ma. Producenci żywności i kosmetyków, ze względu na złą sławę oleju i bardzo niską świadomość społeczeństwa, boją się „informować” konsumentów, że ich produkt zawiera w składzie olej palmowy, nawet gdy jest to olej certyfikowany, bowiem – jak podaje wspomniany wyżej raport – aż 85% polskich konsumentów nie słyszało nigdy o certyfikowanym oleju palmowym.

Przed całym przemysłem stoi teraz nie lada wyzwanie – przekonać konsumentów, że olej palmowy nie jest taki zły, jak o nim piszą. Pomóc ma w tym WWF i Polskie Forum ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego.

źródło: biotechnologia.pl